استاندارد خرید کابل برق

بر اساس تحقیات انجام شده حجم بالایی از  کابل های بازار ایران  استانداردهای لازم و کافی را ندارند،  و نداشتن این استانداردها موجب اتصالی در سیم و کابل ها و در نتیجه باعث آتش سوزی خواهد شد.
به همین علت  داشتن راهنمای خرید کابل برق و انتخاب کابل استاندارد از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. طبق آمارهای رسمی سازمان آتش نشانی اکثر  آتش سوزی ها در  اثر اتصالی برق کابل های ساختمان ها می باشد.

همچنین نزدیک به ۱۵۰ کارخانه در ایران وجود دارد که کابل استاندارد تولید می کنند. تعداد زیادی نیز وجود دارند که به صورت کارگاه های کوچک به تولید سیم و کابل و اتصالات  غیر استاندارد می پردازند اتصالات  غیر  اینجاست که  داشتن راهنمایی جهت خرید کابل استاندارد نمود پیدا می کند.و اهمیت آن بیش از پیش احساس می شود.(برای اموزش خرید کابل کلیک کنید.)

از این مطلب نیز بازدید کنید: خرید کابل

خرید کابل استاندارد

استانداردهای خاصی برای انواع کابل وجود دارد ، از جمله روش هایی که می توان  از استاندارد کابل اطمینان حاصل کرد ، کد ده رقمی اختصاص یافته به شرکت تولید کننده است.یعنی تمام محصولات سیم و کابل بایستی دارای این کد ده رقمی باشند حال برای تشخیص اینکه آیا این کد معتبر است و یا برای کدام شرکت می باشد و تاریخ اعتبار آن تا چه تاریخی است،می توان این کد ده رقمی را به سامانه پیامکی سازمان ملی استاندارد ایران به شماره ۱۰۰۰۱۵۱۷ ارسال کرد که نتیجه پیام را می توانید  بلافاصله ببینید.

که شامل موارد ذیل است:

• • نام فرآورده
  • تاریخ اعتبار
  • نام واحد تولیدی
  • استان
  • شهرستان
  • نوع استاندارد
  • وضعیت پروانه

این کار یکی از راه هایی است  که اداره استاندارد در اختیار خریدار قرار داده تا محصول استاندارد را از غیر استاندارد بتواند تمایز دهد.

هادی کابل برق چیست؟

برابر با استاندارد بین المللیIEC هادی به قسمتی  از سیم و یا کابل گفته می شود که وظیفه عبور جریان برق را به عهده دارد .هادی ها جهت عبور جریان الکتریکی با سطح مقطع های استاندارد (نرم شده) و به شکل های گرد و مثلثی، تک رشته و چند رشته ای ساخته می شوند. جنس هادی ها معمولا از مس تقریبا خالص که دارای انعطاف قابل قبول و خوبی بوده و یا از آلومینیوم یا آلیاژهای مخصوص آن می باشد.  همچنین هادی ها باید از نظر استحکام مکانیکی و هدایت الکتریکیقابل قبول باشند. شکل هادی ها در داخل کابل را با علامت اختصاری زیر در روی کابل مشخص می کنند.

• • re:  هادی گرد تک رشته
  • rm: هادی گرد چند رشته
  • Se:  هادی مثلثی تک رشته
  • Sm:  هادی مثلثی چند رشته

 تقسیم بندی هادی های مسی و آلومینیومی کابل برق

• •  تک مفتولی
  •  گرد تابیده منظم
  •  انعطاف پذیر ( افشان )
  •  فشرده گرد تابیده منظم
  •  فشرده سکتور تابیده منظم

جهت  کاربرد نصب ثابت از هادی تک مفتولی (کلاس ۱ ) و تابیده منظم ( کلاس ۲ )

و جهت کاربردهای انعظاف پذیر از هادیهای انعطاف پذیر یا افشان ( کلاس ۵ ) و بسیار انعطاف پذیر (کلاس ۶) استفاده می شود.

بکارگیری هر نوع  از هادی ها به موارد ذیل بستگی دارد:

• • نحوه استفاده ،
  • توصیه های استانداردها
  • و در برخی مواقع سلیقه مصرف کننده  کابل

بهترین روش ها برای تست هادی کابل به شرح ذیل است:

روش اول تست هادی کابل

•  اولین روش گرفتن مقاومت هادی می باشد ولی همه دستگاه اندازه گیری مقاومت الکتریکی (میکرو اهم متر) در اختیار ندارند.

روش دوم تست هادی کابل

• روش دوم وزن کردن هادی می باشد  که البته این هم ممکن است ترازوی با دقت بالا در دسترس کسی نباشد.

روش سوم تست هادی کابل

• روش سوم شمردن تعداد هادی در کابل های افشان (انعطاف پذیر) می باشد که تا حدود زیادی می توان استاندارد بودن هادی را تشخیص داد. هادی باید از لحاظ ظاهری هم بصورت کاملا ٌ صاف و به رنگ مس شفاف و اینکه سیاه نباشد و همچنین انعطاف پذیری خوبی داشته باشد

 کنترل عایق و روکش کابل برق:

تنها موردی که بدون هیچ گونه وسیله ای می توان تا حدودی  کنترل کرد ، عایق و روکش می باشد  ، سنتر یا وسط بودن هادی داخل عایق و سیم عایق شده و تابیده شده داخل روکش می باشد.ضخامت عایق،سنتر،سایز،

نوع محصول،قطر هادی،تعداد رشته،مقاومت هادی دقت کنید ممکن است تمام شرکتها با این مشخصات تولید نکنند ولی اکثر تولید کننده ها در این رنج قطر و تعداد رشته کار می کنند .سیم و کابل مورد استفاده در منازل باید به اندازه کافی بوده و به درستی نصب شود تا بتواند انرژی الکتریکی لازم را به دستگاه الکتریکی برساند.

در واقع هادی ها برای جلوگیری از اتصال کوتاه به یکدیگر در کابل های چند رشته ای و جلوگیری از اتصال کوتاه بین هادی ها و زمین و محیط اطراف به موادی به عنوان عایق الکتریکی نیاز دارند. بهره برداری از عایق دور یک هادی جهت فاصله  بین هادی ها به کار می رود. بیشتر عایق های کابل را پلیمر و ندرتا کاعذ آغشته به روغن تشکیل می دهند. جنس و تعداد لایه ها را با توجه به نوع کابل و کاربرد آن انتخاب می کنند.برای محافظت در مقابل نیروهای فیزیکی و آسیب های شیمیایی، یک پوشش خارجی یک لایه و یا چند لایه روی عایق و هادی قرار می گیرد.

مهمترین جنس عایق های کابل برق :

۱٫ عایق پلاستیکی، پروتودور یا پی وی سی (PVC)

محدوده کارکرد حرارتی PVC بین ۶۰ تا ۲۵۵ درجه سانتی گراد می باشد. کابل های با روکش PVC، دارای پایداری مناسبی در مقابل روغن، اسیدها، قلیاها، نورخورشید، گرما، باد و خراش می باشند. و همچنین تغییر فرمول آن باعث ایجاد یک پوشش خارجی مناسب برای کابل های گوناگون که در شرایط مختلفی هستند ، می شود. مانند:

• • کابل های آنتن،
  • کابل های کنترل،
  • کابل های روشنایی و
  • کابل های ویژه دفن مستقیم در زمین یا دیوار و ….

از جمله مزیت های کابل پی وی سی

• • غیر قابل اشتعال بودن و
  • ثبات شیمیایی بالا (کهنه نشدن)

از این کابل های با عایق PVC، در انتقال و توزیع انرژی الکتریکی کارخانجات و شبکه های الکتریکی تا یک کیلوولت استفاده می گردد.

۲٫ عایق پلی اتیلن PET

پلی اتیلن ویژگی های الکتریکی مناسبی را دارد و با توجه به ثبات دی الکتریک بسیار کم آن، مقاومت عایقی بسیار بالایی برای استفاده در مدارهای  فرکانس بالا دارد. در ضمن  پلی اتیلن بسیار سفت و محکم است. .نقص این عایق ، انعطاف پذیری کم و قابل اشتعال بودن می باشد. که مشکل قابل اشتعال بودن را با استفاده از روکش خارجی PVC حل می کنند. کابل با عایق پلی اتیلن در ولتاژهای بالای KV20 به کار می رود.

۳٫ عایق های لاستیکی مانند تفلون

تفلون دارای خواص الکتریکی، حدود تغییرات وسیع حرارتی و مقاومت شیمیایی بسیار خوبی است  ولی پایداری مناسبی در برابر تشعشع هسته ای و ولتاژ بالا ندارد. تفلون قابل تزریق بوده و برای تزریق عایق سیم و کابل به صورت طولی به کار برده می شود همچنین. تفلون رافقط باید روی هادی های با پوشش نقره یا نیکل تزریق نمود.

۴٫ کاغذهای آغشته به روغن مخصوص

کابل کمربندی

کابل های با عایق کاغذی اشباع شده، برای ولتاژهای بالا ۵/۳ تا ۶۳ کیلووات ساخته می شود،  این نوع کابل را کابل کمربندی نیز می گویند. این کابل فشار قوی و مناسب برای نصب مستقیم در زیرزمین است و در مکان  هایی که امکان زنگ زدگی و خوردگی وجود دارد مانند پمپ بنزین ها و مناطق نفتیبه هیچ وجه نباید  استفاده شود.

برچسب روی انواع سیم و کابل برق

برچسب‌های حک شده روی محافظ پلاستیکی کابل به شما کمک می‌کند که بهترین نوع کابل را برای سیم‌کشی خانه خود انتخاب کنید.اطلاعات چاپ شده روی این لایه‌ی پلاستیکی به THHN/THWN، جنس، حداکثر ولتاژ قابل تحمل و اندازه آن راتوضیح می دهد.

THHN/THWN

این حروف نشان دهنده معمول‌ترین انواع سیم و کابل هستند که در سیم‌کشی خانگی به کار می‌روند.

T: عایق ترموپلاستیک
H: مقاومت گرمایی
H: مقاومت گرمایی بالای بیشتر از ۱۹۸ درجه فارنهایت
W: قابل استفاده در مناطق مرطو
N: غیر قابل نفوذ در برابر گاز و روغن

جنس کابل برق از چیست؟

روی بسیاری از  کابل ها علامت «CU» حک شده است که معرف مس است. را می بینید، مس رایج‌ترین فلز به کار رفته در کابل است. از آن‌جا که جریان الکتریسیته در بخش داخلی کابل انتقال پیدا می‌کند، باید کابل را با لایه عایق در مقابل آتش یا ضربه شدید محافظت کرد. در سیم و کابل قدیمی از آلومینیوم یا مس با روکش آلومینیوم استفاده می‌شد.

حداکثر ولتاژ قابل تحمل کابل برق

این مقدار عددی خواهد بود و مقدار آن ممکن است ۶۰۰ باشد که بیشترین ولتاژی که سیم و کابل انتقال می‌دهد را نشان می‌دهد.

اندازه کابل برق

این عدد اندازه سیم و کابل را نشان می‌دهد. رایج‌ترین اندازه‌ها ۱۰، ۱۲ و ۱۴ هستند. اعداد بزرگ‌تر نشان‌دهنده سیم و کابل با اندازه‌های کوچک‌تر هستند.

رنگ عایق کابل برق

برای جلوگیری از اشتباه و تشخیص سیم کابل ها از یکدیگر، عایق سیم های هادی را در رنگ های مختلف انتخاب می کنند که با توجه به تعداد هادی ها در داخل کابل و استاندارد ساخت کابل متفاوت می باشد. جدول زیررنگ بندی عایق سیم ها را مطابق با استاندارد VDE و موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران نشان می دهد.

برای شناسائی رنگ عایق سیم های کابل جهت هماهنگ سازی از علامت گذاری جدید روی کابل ها استفاده می نمایند که در جدول های زیر این کدها آورده شده است. هسته های رنگی باید به صورت زیر استفاده شود. سبز_زرد باید همواره به عنوان هادی حفاظتی استفاده شود. این هسته در هیچ کاربرد دیگری نباید استفاده گردد. هسته آبی به عنوان هادی خنثی استفاده می شود. از این هسته می توان مطابق نیاز استفاده نمود، اما نه به عنوان هادی حفاظتی. اگر کابل مربوطه به منبع تغذیه سیستم های مخابراتی باشد از هسته سبز_زرد باید به طور مشخص به عنوان هادی حفاظتی استفاده شود

غلاف (زره) کابل های برق

گاهی کابل ها تحت فشارهای زیاد مکانیکی و یا عوامل محیطی قرار می گیرند و هادی های عایق دار یا فیبرهای نوری آن ها، به دلیل عدم حفاظت کافی از بین می روند، غلاف که معمولا از جنس فلز(مس _ سرب _ فولاد روی اندود و آلومینیوم )، کاغذ و مواد پلاستیکی به ویژه PVC است، به صورت یکنواخت بر روی کابل کشیده می شود تا با جلوگیری از فشار مکانیکی و عوامل جوی، عمر مفید و ایمنی آن را تضمین کند. به چند نمونه از غلاف در زیر اشاره می شود.

۱٫ غلاف بافته شده

غلاف بافته شده یکی از بهترین غلاف های است که از کابل محافظت می نماید که ممکن است غلاف بر روی هادی ها و یا به طور کلی به عنوان پوشش خارجی کابل مورد استفاده قرار گیرد.

۲٫ غلاف یکپارچه موج دار و بدون درز

غلاف یکپارچه موج دار و بدون درز از نوارهای آلومینیومی ساخته شده که در امتداد کابل به صورت مارپیچ تابیده می شود طوری که هیچ درزی بین نوارها وجود ندارد. این غلاف به صورت یک لوله با لبه های دندانه دار به دور کابل تابیده شده است و در برابر، رطوبت، مواد شیمیایی و فشارهای فیزیکی بسیار مقاوم است.

۳٫ بافت حصیری

غلاف با بافت حصیری شکل، پوشش سختی است که به صورت سیم های فلزی (فولاد_ آلومینیوم یا برنز) دور کابل بافته شده است معمولا این نوع غلاف فلزی به دلیل پایداری عالی در برابر فشارهای زیاد مکانیکی و وزن کمتر آن نسبت به زره های دیگر، برای روکش کابل های کشتی استفاده می شود.

۴٫ غلاف سربی

غلاف سربی به دلیل پایداری مناسب در برابر رطوبت در تاسیسات زیرزمینی، کانال ها و لوله های ویژه عبور کابل به کار می رود. همچنین این نوع غلاف در برابر اسیدهای خورنده نیز مقاوم می باشد.

۵٫ زره سیمی

بیشترین کاربرد زره سیمی برای کابل های دریایی می باشد و دلیل آن پایداری مناسب در برابر فشارهای مکانیکی در بنادر، لنگرگاه ها سنگ های تیز و کوسه می باشد. این غلاف از مفتول هایی با قطره mm 0.3-0.6 که به طور مارپیچ دور کابل تابیده شده تشکیل شده است و روی آن با نوعی قیر ویژه پوشانده شده که کابل را در برابر خوردگی اسید محافظت می کند.

پوشش محافظ (شیلد) کابل برق

پوشش محافظ (شیلد) کابل های الکتریکی، از به وجود آمدن میدان الکتریکی بین یک هادی با هادی های دیگر جلوگیری می کند و برای کابل های با روکش، غیر فلزی در مدارهای با ولتاژهای بالای ۲۰۰۰ ولت (کابل های تک هادی) و ۵۰۰۰ ولت (کابل های چند هادی)، کابل های کنترل و کابل های سیگنال های صوتی و تصویری به کار می رود. شیلد باید از فشار بیش از حد ولتاژ میان هادی ها جلوگیری کند و همچنین به عایق چسبیده باشد و در هر شرایطی پایداری خود را حفظ کند.

کابل های نصب شده در لوله های غیر فلزی و فلزی، مستهلک می شوند که استفاده از شیلد تا حدودی مانع از آن می شود. همچنین در سطح کابل های فاقد شیلد به دلیل امکان وجود لایه ای نمناک یا پوشیده از دوده، گریس ها یا چربی ها، احتمال انتقال ولتاژ وجود دارد. برای کابل های که مستقیما در زیر زمین و یا در مجراها و کانال های غیر فلزی به کار رفته اند استفاده از پوشش محافظ (شیلد) مفید می باشد.

در استفاده از شیلد باید به نکات زیر توجه کرد

۱: شیلد باید سراسر عایق را بپوشاند و در هیچ جای آن گسستگی وجود نداشته باشد.

۲: انتهای شیلد و نقطه اتصال آن به مفصل باید با یک شیوه مناسب طوری که تحت فشار نباید نصب شود.

۳: در مفصل های عایق باید شیلد طوری نصب شود که اتصال ولتاژ در سراسر شیلد فلزی برقرار باشد.

۴: شیلد روی کابل باید در یک یا چند نقطه (هرجا که امکان پذیر باشد) به زمین متصل باشد.اتصال سیم انعطاف پذیر زمین و یا زنجیر با مقاومت کم به شیلد، کارایی آن را تضمین می کند.

۵: شیلد می تواند به عنوان غلاف هم به کار می رود.

هدف از کاربرد شیلد در کابل برق چیست؟

۱: حفاظت و نگهداری از کابل در برابر  تکان های شدید و پایین آوردن مخاطرات

۲: حفظ مقاومت دی الکتریک و جلوگیری از جهش پوستی غلاف کابل به زمین

۳: توزیع یکنواخت فشارهای الکتریکی در سراسر عایق و کاهش فشار در متراژ بالا

۴: برابری  محدوده ولتاژ با میدان الکتریکی کابل ها

۵: محافظت از کابل های که در مکان های مرتفع نصب گردیذه اند  یا در مقابل عوامل القایی هستند

۶: کم کردن تداخل های رادیویی

۷: محدود کردن خطر شوک (در صورتی که کابل ها به زمین متصل نشده باشند خطر شوک افزایش پیدا می کند)

استانداردهای کابل برق

در تاسیسات الکتریکی و سیستم های سیم بندی آن ها، باید از کابل های که منطبق بر استانداردهای مربوطه باشد استفاده نمود این استانداردها عبارتند از:

۱- ۰۲۸۹ IEC 60050/DIN VDE

شامل تعاریف کابل ها، سیم ها و کابل های قابل انعطاف پذیر برای تاسیسات قدرت

۲- HD 186، HD308، HD 402، IEC 60446، DIN VDE 0293

شامل شناسایی هسته ها در کابل و کابل های قابل انعطاف در تاسیسات قدرت با ولتاژ نامی تا ۱۰۰۰V

۳- HD 3836، IEC 60228، DIN VDE 0295

شامل هادی های کابل، سیم ها و کابل های قابل انعطاف برای تاسیسات قدرت

۴- HD 21، IEC 60227، DIN VDE 281

شامل کابل های PVC، سیم ها و کابل های قابل انعطاف برای تاسیسات قدرت با ولتاژ نامی ۴۵۰/۷۵۰V

۵_ ۰۲۵۰ DIN VDE

شامل کابل ها، سیم ها و کابل های قابل انعطاف برای تاسیسات قدرت

۶- HD 22، IEC 60245، DIN VDE 282

شامل کابل های عایق شده با لاستیک برای ولتاژهای نامی تا ۴۵۰/۷۵۰V

۷- HD 603، IEC 60502، DIN VDE 273-603

شامل کابل های توزیع با ولتاژ نامی ۰/۶/۱ U0/U

۸- HD 62D، DIN VDE 0276-620

شامل کابل های توزیع با ولتاژ نامی KV (7/2) U0/U 3/6/6 تا KV 20/8/36

۹- EN 60811، IEC 60811، DIN VDE 0473

شامل مواد عایق و غلاف کابل های الکتریکی

روش های تست متداول این استانداردها دربرگیرنده انواع کابل برای نصب ثابت و تجهیزات الکتریکی پرتابل می باشند،

آن ها همچنین شامل مشخصات مربوط به ساختار کابل، ویژگی ها، روش های تست و نیز اطلاعاتی در مورد کاربرد آن ها می باشند.

شناسایی کابل های برق از روی علامت

کابل ها دارای علامت هایی هستند که در تمام کشورهایی که از کمیته اروپایی، استاندارد سازی اروپا (CENELEC) تبعیت می کنند مشابه می باشند. این علامات فقط مربوط به استانداردهای هماهنگ است که در جدول ( ظرفیت عبور جریان) به طور کامل آورده شده است که به سه بخش تقسیم می گردد.

بخش اول: مربوط به علامت استاندارد و ولتاژهای نامی می باشد.

بخش دوم: نوع عایق، غلاف کابل، ساختارهای ویژه و نوع هادی را مشخص می کند.

بخش سوم: تعداد هادی، مشخصات هادی محافظ و سطح مقطع کابل را نشان می دهد.